Müzik tarihinin en ilginç karakterlerinden biri olan Carlo Gesualdo, 1566 yılında Güney İtalya’daki Potenza Eyaleti’nde bulunan Venosa şehrinde doğdu. Soyluların müthiş bir zenginlik ve şaşaa, küçük, orta sınıfın sefalet ve vahşet içerisinde yaşadığı, adeta batıl inanç bataklığında, kanun ve yasaların olmadığı, din baskısı altında ezilen bir toplumun, ayrıcalıklı ve soylu bir ailesinin üyesi olarak büyüdü. Rönesans döneminin belkide en özgün bestecisi Gesualdo’yu ilginç kılan müziğinin yanı sıra nevrotik karakteriydi. Kendini aldatan eşi, eşinin sevgilisi ve şaibeli olan ikinci çocuğunu uşaklarına öldürttü. Uzun yıllar saklandıktan sonra, dönemin sanat merkezi olan Ferrara şehrine yerleşti ve madrigallerindeki sıra dışı tarzı sayesinde kısa sürede müzik camiası arasında ayrıcalıklı bir yer edindi. Gesualdo’nun müziğini özel, sıradışı yapan, kendinden önceki ve aynı dönemde yaşayan bestecilerden çok az etkilenmesi, kendinden sonra gelecek olan bestecileri ise neredeyse hiç etkilememiş olmasıdır. Tüm hayatı boyunca suçluluk duygusuyla işkence gördüğüne dair kanıtlar dikkate değerdir ve bunu müziğinde ifade etmiş olabilir. Müziğinin en belirgin özelliklerinden biri, dini metinlerden çok, aşırı duyguları temsil eden kelimelerin bulunduğu şiirleri seçmesidir. Aşk, acı, ölüm, coşku gibi kelimelere, madrigallerinde sıkça yer alır.
Günümüzde, sanatta yaratıcılığın sırrı, gerçek bir sanatçının nasıl olması gerektiği, sanatsal bir dehayı analiz edip, eserini değerlendirirken sanatçının yeteneğinin yanısıra karakterinin de göz önüne alınıp alınmamasının gerekliliği hakkında yapılan felsefi tartışmalar hala sürmektedir. Gerçek bir sanatçıyı, dehasının yanı sıra davranışları ile de değerlendirmek gerekir? Yoksa sanatı ile karakterini tamamen ayırmak mı? Sanatçı, topluma ışık tutup, örnek olmalı mıdır? Olmalıysa sadece sanatı ile mi, aynı zamanda davranışları ve karakterinden de sorumludur? Yoksa sadece sanata ya da sadece topluma mı hizmet etmelidir? Dehasının yanı sıra ahlaklı, bilge ya da entellektüel olmak zorunda mıdır? Yoksa kavramların, değerlerin, doğru ve yanlışın, ahlakın, vicdanın, bilginin karman çorman olduğu günümüzde, yukarıda saydığım özelliklerin hepsine sahip sanatçı aramak anlamsız mı?
Kaynak: “Gesualdo: The Man and His Music”, Glenn Watkins, The University of North Carolina Press (January 1, 1974)
Bir yanıt yazın